بررسی وضعیت جسمی ـ اجتماعی زنان باردار مراجعه کننده به درمانگاههای بارداری شهر شیراز(۱۳۸۳)

چکیده: مقدمه و هدف: ارتباطات اجتماعی تأثیر مثبتی بر سلامت فیزیکی و روانی دارند. ارتباطات اجتماعی به هنگام استرس در زمانهای مختلف زندگی از فرد حمایت کرده و باعث احساس ارزشمندی، سلامت روانی و کنترل محیط می شوند. در زمان بارداری، حمایت اجتماعی برای سلامتی و بهداشت مادر ضروری است. حمایت مادر باعث تشویق وی در انجام رفتارهای بهداشتی و تغییرات روش زندگی برای بهبود بهداشت و سلامت فیزیکی می شود. از آنجا که تولد نوزاد در بافت یک خانواده و جامعه رخ می دهد، عوامل اجتماعی ـ دموگرافیک ممکن است بر حمایت اجتماعی بارداری تأثیر بگذارد. زنان باردار به حمایت اعضای خانواده، دوستان و مراقبین بهداشتی نیاز دارند. برخی برنامه های حمایتی در بارداری می تواند از زایمان زودرس، وزن کم نوزاد زمان تولد و زایمان سزارین جلوگیری کند. با توجه به موارد ذکر شده این پژوهش با هدف تعیین وضعیت جسمی ـ اجتماعی زنان باردار مراجعه کننده به درمانگاههای بارداری انجام پذیرفت . مواد و روش ها: در این مطالعه توصیفی ـ تحلیلی به صورت تصادفی، 290 زن باردار مراجعه کننده به درمانگاههای بارداری شیراز در سال 1383 مورد بررسی قرار گرفتند. ابزار گردآوری داده ها از پرسشنامه های هولمز و تفسیر زندگی کوپر اقتباس شده است. با این پرسشنامه وضعیت جسمی، خانوادگی فامیلی، مالی، شغلی و شخصی ـ اجتماعی زنان باردار مطالعه و ارتباط آن بــــا عوامل دموگرافیک بررسی شد. در ضمن روایی محتوایی پرسشنامه با نظر افراد متخصص و پایایی آن با روش دو نیمه سازی و آلفای کرونباخ 8/0بررسی گردید و مـــــورد تأیید قرار گرفت. جهت تجـزیه و تحلیل داده ها از آزمونهای مجذور کای، غیر پارامتریک اسپیرمن و مان ویتنی یو و نرم افزار spss استفاده شد. یافته ها: بر اساس یافته های به دست آمده از مطالعه، اکثریت افراد مورد مطالعه تحصیلات پایین زیر دیپلم (4/64 درصد) و خانه دار( 1/94 درصد) بودند. از طرفی فاصله بیش از دو سال بین فرزندان (9/57 درصد) و موارد بارداری با برنامه رِیـــــــزی قبلی (4/72 درصد) گزارش شد. در بررسی وضعیت فیزیکی زنان باردار، بیشترین میزان مشکلات جسمی در موارد تغییرات خواب (2/64 درصد)، تغییرات عادات غذا خوردن (6/51 درصد)، تغییرات تفریحات (1/82 درصد) و کاهش فعالیتهای جاری زندگی ( 8/93 درصد) دیده شد. همچنین مطالعه حاضر نشان داد که تعداد بارداری بر وضعیت جسمی فیزیکی زن باردار تأثیر دارد، بدین معنی که تعداد بارداری بالاتر باعث پایین آمدن سلامت جسمی زن باردار می گردد (004/0p=)، ولی میزان تحصیلات و فاصله بارداری بر بهبود وضعیت فیزیکی تأثیری ندارد. طبق نتایج این مطالعه در مورد وضعیت خانوادگی فامیلی، بیشترین اتفاقات منفی شامل؛ مشکلات شغلی همسر (8/30 درصد)، اختلاف بین افراد خانواده(4/27 درصد)، اختلاف با خانواده همسر (7/25 درصد)، اختلاف زن بـــــاردار با همسر(31 درصد) ، کاهش میل جنسی (7/48 درصد) کاهش میل جنسی همسر(6/27 درصد) و تغییـــــر مکان(8/32 درصد) بوده است.همچنین میزان تحصیلات بالا (001/0p<)و تعداد بارداری کم (02/0p=)بر ایجاد حمایت خانوادگی اجتماعی خوب تأثیر مثبت دارد، ولی فاصله بارداری با آن رابطه ای ندارد. نتایج این مطالعه همچنین نشان می دهد که میزان تحصیلات، تعداد بارداری، فاصله بارداری بر وضعیت مالی، وضعیت شغلی، وضعیت شخصی ـ اجتماعی تأثیری نــــدارد و رابطه ای را نشان نمی دهد. در ضمن وضعیت شخصی اجتماعی خوب زنان باردار بر وضعیت شغلی تأثیر مثبت دارد(01/0p=)، ولی وضعیت سلامتی جسمی و مالی با وضعیت شغلی ارتباطی ندارند. نتیجه گیری: تعداد بارداری کمتر باعث بهبود وضعیت جسمی زن باردار و علاوه بر آن میزان تحصیلات نیز باعث افزایش حمایت خانوادگی اجتماعی خوب می گردد، ولی این عوامل با وضعیت مالی، وضعیت شغلی و وضعیت شخصی اجتماعی ارتباطی ندارد. وضعیت شخصی اجتماعی خوب زن در ایجاد وضعیت شغلی بهتر تأثیر مثبت دارد. واژه های کلیدی: وضعیت جسمی، وضعیت اجتماعی، زنان باردار